By VJR Nephro September 15, 2025
การตรวจค่าไตด้วย creatinine จริง ๆ แล้วเป็นการตรวจค่าไตทางอ้อม
เราวัดปริมาณ creatinine ที่ค้างอยู่ในร่างกายแล้วนำมาประมาณการทำงานของไต (eGFR)
แต่คนที่มีกล้ามเนื้อเยอะ ค่า creatinine จะสูงกว่าเป็นเรื่องปกติ ไม่ได้แปลว่าไตทำงานลดลง
เช่นเดียวกัน ยาที่ลดการขับ creatinine หรือการกระทำบางอย่างที่ทำให้ creatinine ปล่อยมาจากกล้ามเนื้อเยอะขึ้น ก็อาจทำให้ค่า creatinine สูงปลอมได้
ก่อนตรวจค่าไตควรรู้อะไรบ้าง
ปกติค่าไตสูงปลอมสามารถเจอได้จากหลายสาเหตุ ดังนั้นควรเตรียมตัวให้ถูกต้องก่อนตรวจ
-
กินน้ำได้ตามปกติ
การงดน้ำนาน ๆ จะทำให้เกิดภาวะขาดสารน้ำและค่าไตอาจขึ้นได้ชั่วคราว
หากต้องงดอาหารเพื่อดูค่าน้ำตาลหรือไขมันในเลือด สามารถดื่มน้ำเปล่าได้ -
เลี่ยงอาหารที่มีโปรตีนสูงก่อนตรวจ
เช่น เนื้อสัตว์จำนวนมาก หรือเวย์โปรตีน เพราะจะทำให้ค่า creatinine สูงปลอม
แนะนำหยุดเวย์โปรตีนก่อนตรวจ 1–2 วัน -
งดออกกำลังกายหนักก่อนตรวจ
การออกกำลังกายหนัก ๆ ทำให้กล้ามเนื้อปล่อย creatinine มากขึ้น
ส่งผลให้ค่าไตดูสูงปลอมได้ -
แจ้งแพทย์หากใช้ยาบางชนิด
เช่น trimethoprim, cimetidine, methyldopa, fibrates
เพราะอาจรบกวนการขับ creatinine และทำให้ผลตรวจคลาดเคลื่อน
กลุ่มที่ต้องระวังเป็นพิเศษ
ผู้ที่ออกกำลังกายเป็นประจำ หรือนักเพาะกาย มักมีค่า creatinine สูงกว่าปกติ
แต่ต้องแยกให้ได้ว่าเป็นเพราะมวลกล้ามเนื้อ หรือเป็นภาวะไตทำงานลดลงจริง
โดยเฉพาะในผู้ที่ใช้ steroid เพื่อเพิ่มกล้ามเนื้อ
ในกรณีนี้ การตรวจ serum cystatin-C ร่วมด้วย จะช่วยประเมินการทำงานของไตได้แม่นยำขึ้น
สรุป
- 💡 การตรวจค่า creatinine พบความผิดปกติ ต้องพิจารณาความเป็นไปได้ของ “ค่าไตสูงปลอม” จากปัจจัยต่าง ๆ
- 🏥 สถานพยาบาลควรให้คำแนะนำวิธีปฏิบัติตนก่อนตรวจเลือดอย่างถูกต้อง เพื่อลดการตรวจซ้ำและความวิตกกังวลของผู้ป่วย
- 🔍 ค่าไตสูงปลอม ควรแยกจากไตเสื่อมจริง โดยตรวจโปรตีนในปัสสาวะ, อัลตราซาวนด์ไต และ serum cystatin-C ในบางราย